Muzički limbo
Muzička kritika i napisi o muzici
Novi zvuk br. 55 - recenzija broja
Časopis Novi zvuk jedan je od dva najznačajnija muzikološka časopisa u Srbiji sa međunarodnom reputacijom. Izdavač je Katedra za muzikologiju Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu i kako sami kažu, Novi zvuk „promoviše muzičku kreativnost i teorijske koncepte o muzici – muzikološke, etnomuzikološke, analitičke, filozofske, estetičke itd“. Kao i do sada, novi broj, pedeset i peti po redu, nudi aktuelne teme poput intervjua Jelene Novak sa holandskim kompozitorom Mišelom van der Aaom, nudi analitičke tekstove, članke zasnovane na istraživačkom radu sa arhivskom građom, analizu nove kompozicije, recenzije. Za svaku pohvalu je i svojevrstan in memoriam posvećen nedavno preminulom redovnom profesoru Katedre za muzikologiju dr Vesni Mikić, muzikologu značajnog spisateljskog opusa i jednom od urednika časopisa Novi zvuk. Svi članci objavljeni su na engleskom jeziku.
Intervju Jelene Novak sa holandskim kompozitorom Mišelom Van der Aaom, ekskluzivno nudi uvid u rad i estetske poglede renomiranog umetnika kakav je ovaj autor. O tome govori i činjenica da savremeni umetnici rado sarađuju sa njim, pa tako možemo da pročitamo o kompozicijama koje su izvodile fado pevačica Ana Moura, violončelistkinja Sol Gabeta ili sopran Barbara Hanigan čiji glas kiborga je bio korišćen u komadu One. Mišel van der Aa, istakao se novom umetničkom formom koja spaja virtuelnu stvarnost i muzički teatar, što je i autorka teksta lično doživela u prostoru Muzikgebau koncertne dvorane u Amsterdamu.
Specifičnost postavke komada Eight o kome je upravo reč, leži u tome što je slušaocu omogućeno da bude potpuno sam u virtuelnoj stvarnosti. Kompozitor u intervjuu između ostalog, objašnjava detalje ove postavke u kojoj konzument slobodno hoda u prostoru muzeja, čime se prevazilazi statično posmatranje događanja u virtuelnom prostoru. Kvalitet teksta leži u tome što je autor intervjua, ostavio veoma dobre opaske u vezi sa sopstvenim doživljajem muzike ovog holandskog kompozitora. Jedan od stavova ovog umetnika o kome bi svakako trebalo da se razmišlja je sledeći: „Ako pogledate na umetnička dela danas, ona su sve više i više multimedijalna. Ne volim termin kros-žanr jer implicira da umetnik treba da prevazilazi određene granice, a ja stvarno više ne vidim granice, pa tako i nema potrebe da se prelazi preko njih.“
Deo časopisa koji se bavi analitičkim uvidima sastoji se od dva teksta. Članak Jiržija Kubičeka, muzikologa koji predaje na katedri za muzikologiju Fakulteta umetnosti u češkom gradu Olomoucu, za polaznu osnovu uzima muzičku analizu Jozefa Kermana iz osamdesetih godina XX veka, značajnu po tome što ona izlazi iz formalističkih okvira i ide ka interpretaciji i samom slušaocu. Autor se bavi izazovima analize elektroakustičke nojz muzike, detaljno se osvrnuvši na muziku nastalu u okviru japanskog projekta Merucubau. S druge strane, student doktorskih studija Maša Spaić, ponudila je detaljno stilsko razmatranje umerenog modernizma u opusu kompozitora Alfreda Kazele.
Veoma zanimljivu studiju ponudili su istraživači iz Muzikološkog instituta SANU dr Ivana Vesić, Marija Golubović i Vanja Spasić koje su se bavile saradnjom institucije Jeunesses Musicale Jugoslavija sa zemljama istočnog bloka, od 1954. do 1991. godine. Članak je pisan kroz prizmu razmatranja specifičnog položaja i političkog konteksta socijalističke Jugoslavije u okviru zacrtanog perioda. U članku autorke objašnjavaju situaciju u kojoj je pomenuta organizacija imala veoma plodnu saradnju sa sličnim organizacijama u Mađarskoj i Poljskoj, ali i objašnjavaju zašto to nije bilo moguće sa ostvariti i sa Sovjetskim Savezom. Arhivskim materijalom bavio se i student doktorskih studija sa katedre za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu Dimitrije Mlađenović, koji je i istraživač na Balkanološkom institutu SANU. On se bavio odnosima između Kraljevine Srbije kasnije Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Kraljevine Jugoslavije sa Velikom Britanijom na polju muzike između 1914. i 1941. godine. U članku mogu da se saznaju manje poznati podaci, poput onoga da je ser Tomas Bičem sa Londonskim simfonijskim orkestrom za vreme Velikog rata, održao koncert podrške slovenskim narodima i da su na njemu izvedene kompozicije Uvertira i Tri srpske igre Stanislava Biničkog, kao i pesma Samoća Miloja Milojevića. Nezaobilazno je i bavljenje radom Koste Manojlovića koji je studirao na Oksfordskom univerzitetu New College i koji je u ratnim godinama i posle toga, bio veoma aktivan na promociji jugoslovenske ideje. S druge strane, saznajemo i da su gostovanja britanskih muzičara bila veoma retka, ali i to da je britanski radio ostvario veliki uticaj na formiranje koncepcije radija u Beogradu.
Poseban segment časopisa posvećen je radu nedavno preminulog redovnog profesora Katedre za muzikologiju Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu dr Vesne Mikić. Članke su napisali dr Sonja Marinković i dr Biljana Leković kao i student doktorskih studija na Fakultetu muzičke umetnosti Adriana Sabo. U njima je moguće sagledati značaj ovog muzikologa, pa je tako, tabelarno prikazana i njena ogromna bibliografija, kao i spisak diplomiranih studenata, master studenata i doktora nauka kojima je Vesna Mikić bila mentor.
U rubrici Pogledi, možemo da pročitamo članak dr Ive Nenić i dr Ivane Ilić koje su pisale o izložbi Post-opera održanoj u Roterdamu 2019. godine, a koju su postavili i osmislili Jelena Novak i Kris Ditel.
Novim delima, bavila se dr Ivana Miladinović Prica, koja je analitički i značenjski sagledala kompoziciju Ane Sokolović ….i treba mi soba da primi pet hiljada ljudi sa dignutim čašama…ili…kakav radostan dan, ptice pevaju aleluja… Naslov je u svrhu ovog teksta preveden sa engleskog, a i da bi na što očigledniji način bila istaknuta inspiracija bendom Ekatarina Velika, čije melodije su citirane u ovoj orkestarskoj kompoziciji.
Pogledu na stvaralaštvo inostranih kompozitora doprineo je istraživač iz Latvije Janis Kudinš, ponudivši članak koji govori o citatima i aluzijama u najnovijim kompozicijama latvijskih autora. Ova scena je poslednjih decenija veoma aktuelna i dala je neka velika imena kao što je recimo Peteris Vasks. U rubrici koja se bavi recenzijama, mogu da se pročitaju sledeći članci: Miloš Marinković, istraživač iz Muzikološkog instituta SANU napisao je tekst: „Srpska umetnička muzika kao deo fonda Muzikološke biblioteke Filozofskog fakulteta u Ljubljani: opis i kritički osvrt“, kao i osvrt na monografiju dr Melite Milin posvećenu Ljubici Marić; Monika Novaković, takođe mladi istrađivač iz iste institucije, napisala je osvrt o zborniku posvećenom komičnoj operi Dejana Despića Pop Ćira i pop Spira u izdanju Muzikološkog društva Srbije; Ana Petrović, student doktorskih studija na Katedri za muzikologiju pisala je o knjizi Ive Nenić Guslarke i sviračice na tradicionalnim instrumentima u Srbiji – identifikacija zvukom u izdanju Klia; dr Radoš Mitrović je napisao kritiku 28. Tribine kompozitora, dok je Milica Petrović, student doktorskih studija Katedre za muzikologiju, predstavila osvrt na drugu letnju otvorenu školu koju je organizovala Katedra za muzikologiju Fakulteta muzičke umetnosti, a čiji naziv je bio „Lokalno nasuprot globalnom – Muzika i umetnost u okviru Evropskog kulturnog identiteta“.
Kao što može da se vidi, najnoviji broj časopisa Novi zvuk daje iscrpan pogled na najnovije tendencije u okviru muzičkog stvaralaštva i otvoren je za najrazličitije naučne metode muzikoloških, teorijskih, analitičkih i mnoštva različitih pristupa interpretaciji.
