Muzički limbo
Muzička kritika i napisi o muzici
Autorsko veče Milorada Marinkovića, 5. IX 2023.
Kompozitor i redovni profesor kragujevačkog FILUM-a Milorad Marinković, rođen je 1976. godine. Osnovne studije kompozicije završio je kod Rajka Maksimovića, a magistarske i doktorske studije kod Vlastimir Trajkovića. Aktivno se bavi kompozicijom i zbog toga je pravo čudo da je autorsko veče priređeno u Legatu Slavenskog na kome je izvedena kompletna vokalna lirika ovog autora, tek prvo u njegovoj karijeri. Na koncertu su nastupili Mina Marković sopran, Maja Mijatović mecosopran, pijanisti Jovana Radovanović i Dušan Marković i flautista Aleksandar Ružičić.
Milorad Marinković je jedan od onih umetnika koji se nikada nije trudio da se uklopi u okvire koje su diktirali trendovi. Na tom putu uspeo je da izgradi osoben stil. Što se vokalne lirike tiče, dobra škola koju je prošao kod dvojice velikih srpskih kompozitora (Rajka Maksimovića i Vlastimira Trajkovića) govori o umeću uklapanja ritma slogova i melodije stihova u upečatljive muzičko-poetske iskaze prepune značenja. Marinkovićeva muzika je bogata ukazivanjima, iako ovaj autor stoji po strani od onoga što bi moglo da se nazove postmodernistička kolažnost, čemu mnogi kompozitori njegove generacije nisu odoleli. Svi prizvani modeli u njegovoj muzici uklopljeni su na takav način da u odnosu na ono na šta se poziva, a u slučaju solo pesme to su sadržinske sfere lirike i religijskog, Marinković prilazi bez bilo kakvog otklona, onoga što bismo mogli da nazovemo objektivnim pristupom ili postupcima ironije, parodiranja i slično. Neka vrsta romantičarske razbarušenosti koja se ogleda u nesputanim melodijskim pokretima, ponekad uz upotrebu ekspresionističke disonance ili uz korišćenje potencijala Srpskog crkvenog narodnog pojanja, u najširim obrisima bile bi glavne reference koje ovaj kompozitor koristi u svojoj muzici. Krajnji rezultat jesu arhitekstualni odnosi koji zadiru u dubinsku strukturu onoga što su lirika i osećajno po sebi, bez ikakvih dodataka po čemu je Marinković zapravo, zahvaljujući sopstvenoj doslednosti, više nego ikada postao aktuelan.
Iako pesme ovog kompozitora nisu jednostavne za izvođenje, dvе vokalnе solistkinjе sopran Minа Marković i mecosopran Majа Mijatović potrudile su se da njegovu muziku publici predstave na reprezentativan način. Pijanista Dušan Marković koji je učestvovao u izvođenju većine pesama i Jovana Radovanović koja je izvela jedino instrumentalno delo Malu svitu za klavir i solo pesmu sa flautom Frula, bili su izvrsni tumači tehnički izazovnih deonica klavira.
Na početku koncerta, uz učešće flautiste Aleksandra Ružičića, izvedena je već pomenuta solo pesma na stihove Momčila Nastasijevića Frula. U pitanju je upečatljiva dramska scena u kojoj svaka reč, propuštena kroz bogata fakturna tkanja klavira i flaute, direktno ukazuje na žalobnu atmosferu smrti. Prema intenzitetu emocionalnog doživljaja koga izaziva i u odnosu na kompoziciono majstorstvo, ova dramska scena jedan je od vrhunaca srpske vokalne lirike. Jedan od nažalost retkih primera neverovatnih potencijala koje za umetničku obradu nudi Karlovačko pojanje jesu Četiri Marijine pesme za sopran koje su zapravo aranžmani numera iz scenske kantate Božićni kondak. Sa svakog stanovišta tehnički zahtevne, ove pesme kroz dobru interpretaciju kakvu smo mogli da čujemo i na koncertu, u sebi kriju neobično raskošno melodijsko bogatstvo koje samo u segmentima ukazuje na sjaj poznoromantičarske melodije, neobična melodijska rešenja koja kao da su izvučena iz bogate riznice modernizma i avangarde i najzad, kroz sve to je provučena i crkvena melodija i čitav jedan kosmos ukazivanja poveren deonici klavira. Nešto eksplicitnije u referiranju su Pesma Svetoj mučenici Fevroniji i Pesma Svetoj mučenici Juliji za mecosopran i sopran pisane na stihove Vladike Nikolaja Velimirovića. U njima je kompozitor uspeo da prikaže jednostavnost narodnih bogomoljačkih pesama, ipak izbegavši svaku banalnost.
Pesme Selim beg i Ala j` lep ovaj svet na stihove Jovana Jovanovića Zmaja, Kosovo III na stihove Miodraga Pavlovića, Popčeva žalba na stihove Brane Cvetkovića i Molitva kneginji Milici na stihove Veroljuba Vukašinovića, sve su to muzički komadi koji uz prikazivanje različitih karaktera ukazuju na ono što Milorada Marinkovića čini osobenim umetnikom. U svakoj od njih, on je uspeo da se na dubinski način dotakne osnovnog karaktera koga je hteo da prikaže, a da istovremeno zadrži ono što bi najteže rečima bilo da se objasni. U pitanju je arhetip pastorale, prikazan kroz nebrojeno mnogo detalja i modusa, pa se čini da je Marinković jedan od onih koji je uspeo da prodre u esenciju onoga što bismo mogli da nazovemo srpska umetnička muzika.
