Muzički limbo
Muzička kritika i napisi o muzici
Priča o vojniku u Beogradskoj filharmoniji, 21. V 2021.
Retka je prilika muzičko-scensko delo Priča o vojniku Igora Stravinskog, a to zadovoljstvo imali smo zahvaljujući Beogradskoj filharmoniji u čijoj je sali izvedeno. Reč je zapravo o istinskoj drami u kojoj monolozi zauzimaju značajno mesto, a za njih su bili zaduženi direktor Beogradske filharmonije Ivan Tasovac i glumica i koreograf Una Đelošević, dok je režiser bio Nikola Zavišić. Instrumentalni septet činili su Sava Đurić fagot, Jovan Savić, kornet, Igor Ranković, trombon, Aleksandar Radulović udaraljke, Tijana Milošević, violina i Boban Stošić, kontrabas.
Libreto za Priču o vojniku na francuskom jeziku je napisao švajcarski pisac Šarl Ferdinand Rami i priča, bazirana na ruskoj narodnoj bajci govori o vojniku koji na svoju štetu trguje sa đavolom. Vojnik na početku đavolu prodaje svoju violinu i zauzvrat dobija knjigu koja sadrži događaje u budućnosti i prema kojoj dobija ogromno bogatstvo i ruku princeze koju je izlečio od neizlečive bolesti. Igrajući karte sa đavolom, vojnik uspeva da se oslobodi njegove vlasti, ali kako to već biva, on krši zavet i na kraju, zauvek odlazi sa njim.
Ulogu đavola i vojnika tumačio je Ivan Tasovac. Iako nije profesionalan glumac, mora se priznati da je to radio sa jasnom dikcijom i vrlo sugestivno. Njegova pozicija bila je sa leve strane bine i on je pod šminkom i kostimiran, sve vreme sedeo na stolici u stilizovanom salonu. Pored njega je na podu bine povremeno sedela Princeza koju je tumačila Una Đelošević koja je ujedno bila i Glas razuma i Komentator. Krajnje svedenim pokretima tela, laganim hodom i povremenim igračkim figurama, ona je zapravo ukazivala na dobrotu i skromnost, koja je stajala u kontrastu u odnosu na brzopletu vojnikovu pohlepu i prevarantsku đavolovu prirodu, koje je glasom vešto tumačio Tasovac. Međutim, ovu dramu ne samo što je svojim komentarima pratio septet, već je i sve vreme emitovan nemi film Nikola Zavišića. Urađen je u maniru filmova iz dvadesetih godina XX veka, uz ubrzane pokrete tela jedinog glumca Ivana Tasovca i sekvence koje se mnogo puta ponavljaju. Iako je snimljen u boji, patina je dodata bleđim koloritom i korišćenjem dimne zavese. Scene vojnika koji svira violinu, koji korača, kadrovi đavoljeg oka, njegovog smeha i razmaknutih ruku, govore o majstorskim intervencijama Zavišića, koji je u jedinstvo uspeo da spoji film, glumce i instrumentalni septet.
I zaista, teško bi moglo da se govori o tome koji segment Priče o vojniku postavljen na ovaj način predstavlja komentar, jer su sva tri dela predstave činili neraskidivu celinu. Članovi septeta bili su usaglašeni, naročito u smislu dobro istaknutih boja sastava u kome dominiraju duvački instrumenti. Ritmička svojstva muzike Stravinskog bitan su dramaturški element ove drame, jer pulsirajuća ostinata i stalno kretanje u okviru istog u ovom slučaju korespondiraju sa neminovnošću vojnikove sudbine prema kojoj svi njegovi postupci vode. U tom smislu, u izvođenju instrumentalnog septeta vrlo upečatljivo su zvučale scene marša, plesova poput tanga, valcera i regtajma, ponavaljajuća melodija vojnikove violine i izokrenuti Bahov koral koji je u ovom izvođenju zaista bio podrugljiv i koji je zvučao kao dostojan ispraćaj vojniku koji je svoju dušu prodao đavolu.
Priča o vojniku koju smo mogli da gledamo i slušamo u produkciji Beogradske filharmonije, izvedena je uz vođenje pažnje o svakom detalju tri segmenta koji čine dramski tekst, muzički deo kao još jedan komentator radnje i film. Predstava je završena gitarskim rifom pesme Du Hast nemačkog sastava Rammstein, kao podsećanje na to da je priča o vojniku i đavolu večna i aktuelna u svakom trenutku. I na kraju recimo i to da smo prisustvali uspeloj produkciji vrednoj pažnje.
