Muzički limbo
Muzička kritika i napisi o muzici
Recenzija kompakt diska Echoes & Shadows Iana Wilsona
Kompakt disk Echoes & Shadows irskog kompozitora Ijana Vilsona, izašao je za irsku diskografsku kuću Farpoint Recordings. Na njemu su se našle svetske premijere kompozicija pisanih za jednu, dve i četiri violine. Album je sniman u Belfastu i u prostorijama Cilić vinarije u Međureču.
Prva kompozicija na izdanju Četiri godišnja doba (Quattro Stagioni) za četiri violine iz 2016. godine, osim što ukazuje na Vivaldija, inspirisana je istoimenim ciklusom američkog slikara Saja Tvomblija. Obrisi figura istaknuti izuzetnim kolorističkim bogatstvom na platnima ovog slikara, kod Vilsona su predstavljeni širokim dijapazonom izražajnih sredstava uz pomoću kojih su dočarani osenčeni odjeci melodija, figura, pasaža i motoričnih ritmičkih obrazaca. U izvođenju je učestvovalo četvoro violinista Helena Vud, Mia Kuper, Joana Petku Kolan i Katrin Hunka, a delo je koncipirano tako da je uvek jedna violina istaknuta kao solo, dok ostale predstavljaju tuti. Referiranje na Vivaldijevu koncertantnost ovde je između ostalog predstavljeno smenama ritmički isprekidanih melodijskih deonica. Najveći kvalitet Vilsonove muzike leži u ispitivanjima zvučnih svojstava ‒ kratkih ornamentalnih zakrpica, dugačkih odzvuka i flažoleta, a sve to izvan tradicionalnog konteksta melodije, ritma, metra i tonalnosti. Na tragu avangarde, kompozitor preispituje prirodu zvučnih svojstava i dubinski ponire u neku vrstu bezizražajnosti, slušaocima predstavljajući samo obrise istorijskih referenci. Krajnji vid oslobađanja od svih poznatih muzičkih parametara i svođenje svojstava zvuka na retorički kvalitet, postignut je u kompoziciji Eigenschatten ili Sopstvena senka nastale između 2004. i 2020. godine, a koju su izveli Dušica Mladenović i Dušan Panajotović. Zapravo, moglo bi se reći da je retoričnost jedno od glavnih svojstava Vilsonove muzike, a vrste govora koje koristi govore o snažno ostvarenim kontrastima između šaputanja na granici čujnosti i naglašene raspričanosti.
Četiri elementa (I Quattro Elementi) za solo violinu koje je izvela Dušica Mladenović specifični su po tome, što je svaki od stavova Zemlja, Voda, Vatra, Vazduh odsviran na po jednoj žici violine. Stav Zemlja mogao bi se nazvati meditacijom i jedini on donosi široku melodijsku liniju, dok su ostali stavovi neka vrsta tonskih slikanja: Voda je predstavljena repetitivnim ponavljanjima jednog tona u nepravilnim ritmičkim razmacima, Vatra je dočarana figurativnim melodijskim kretanjem u velikom zvučnom rasponu i uz dinamičke razlike, Vazduh zaista donosi disanje uz jedva čujan flah zvuk proizveden specifičnom upotrebom gudala po žici.
Na kompakt disku violinske muzike Ijana Vilsona prikazano je izuzetno bogatstvo različitih zvučnih valera koji u sebi nose potencijal naglašene emocionalnosti. Obrisi, eha i senke svih tradicionalnih parametara koje poznajemo u muzici, zapravo kod ovog kompozitora ukazuju na dubinske prodore u svet duševnog izražene kroz izrazitu retoričnost sa jedne, ili kroz prikaz stanja sa druge strane. Što se samog izdanja tiče, trebalo bi pohvaliti produkciju, jer su snimatelji Dejvid Vilson i Lazar Arsović uspeli da uhvate odjeke i alikvote koji su za poimanje muzike ovog autora izuzetno važni. Sve ovo naravno ne bi bilo moguće bez kompetentnih izvođača, koji su uspeli da pokažu svo emocionalno i tehničko bogatstvo muzike Ijana Vilsona.
Koncert Beogradske filharmonije iz ugla studenta Viktora Tanaskovskog (1. april)
Kritika resitala Dmitrija Aleksejeva, 8. IV 2022.
