Muzički limbo
Muzička kritika i napisi o muzici
Toska u Narodnom pozorištu, 16. IV 2022. (Todorović, Mijailović, Trumbetaš Petrović)
Govoreći o operi Toska Đakoma Pučinija, Konstantin Vinaver je u jednom od svojih napisa naveo sledeće: „Jasna i pregledna, ali uzbudljiva radnja, smeštena u pogodno istorijsko razdoblje, i dve tenorske i jedna sopranska arija, uz dva velika dueta soprana i tenora, obezbeđuju trajan uspeh, iako su mnogi smatrali da sadržina nije baš operska“. Osim navedenog, trebalo bi da se istakne da ovo muzičko-dramsko ostvarenje donosi gotovo sve što bi jedno opersko delo trebalo da sadrži u sebi. Prvi čin u kome ljubomora Toske prema Mariju Kavarodosiju deluje sasvim naivno u odnosu na ono što će se kasnije desiti, postavljen je u idiličnoj pastoralno-lirskoj atmosferi potpomognutoj katoličkim svetonazorima. Dramski drugi čin u kome Toska ubija Skarpiju, vezan je za akcentovano izgovaranje reči podstaknutog sugestivno ilustrativnim orkestrom, dok se u trećem činu iz atmosfere nokturna prelazi u atmosferu nasilja i smrti. Neverovatno dobro usklađen dramski siže u okviru koga dolazi do vernog isticanja svih navedenih sadržinskih sfera, uz navedene četiri solističke numere, uticale su na to da Toska danas predstavlja neprevaziđeni klasik operske umetnosti. U tom smislu, režija Dejana Proševa koju je obnovila Ana Grigorović, polazi od pretpostavke da ovo delo ne treba opterećivati viškom nepotrebnih intervencija, te smo tako prisustvovali klasičnoj postavci u kostimima koji ukazuju na vreme Napoleonovih ratova i uz skromnu scenografiju koja platnom nagoveštava ambijent: crkvu, Skarpijin salon i noć.
Najveći ekskluzivitet izvedbe opere Toska predstavljao je nastup tenora Zorana Todorovića. Pevač svetskog renomea, jedan od poznatijih tenora današnjice, beogradskoj publici se do sada uglavnom predstavljao koncertnim nastupima. Već u prvom činu u kome kao Mario Kavaradosi razgovara sa Toskom koju je tumačila Jasmimna Trumbetaš Petrović, ovaj umetnik je pokazao da je kadar da pažnju slušaoca uhvati već u prvim momentima trajanja opere. Što se glumačkih sposobosti Todorovića tiče, sasvim jasno je bio predstavljen lik nepokolebljivog Kavarodosija, njegov revolucionarni senzibilitet, ali i ona druga, lirska strana njegovog karatera. Sa pevačke strane, ovaj umetnik je poznat po specifičnoj lirskoj boji koja je zbog velikog raspona takva da lako dobija i dramsko obličje. Ovu izvanrednu osobinu Todorović je nadogradio izvrsnom tehnikom koju je uspeo da održi kroz karijeru, pa i ako je u njegovoj interpretaciji moguća neka manja greška, čvrsto utemeljena pevačka tehnika ne dozvoljava da se ceo glasovni sistem razruši. Način na koji pleni sa scene i vitalnost njegovog glasa, svakako je nešto po čemu se pamti svaka od interpretacija ovog umetnika.
Publika je osim Todorovića imala tu sreću da posmatra još jednog izvrsnog pevača, baritona Nikolu Mijailovića u ulozi Skarpije. Okrutnost njegovog lika i markantna pojava, bili su nadograđeni dramskim intenzitetom boje glasa koju je pratila lakoća kojom je podvlačio značenjske segmente teksta znalački ih akcentujući. Oba glavna muška pevača zapravo su uspeli da izgrade upečatljiv kontrast karaktera, pa je svetla boja Todorovićevog glasa oponirala demonskom karakteru dramske boje Mijailovićevog baritona.
Jasmina Trumbetaš Petrović kao Toska je sa pevačke strane bila sasvim dobra, dok je sa glumačke strane možda mogla da podvuče još više fatalizma i tragedije, iako toga nije nedostajalo. Aplauzi koje joj je publika namenila posle čuvene arije Vissi d“ `arte sasvim su bili zasluženi. Svo troje glavnih pevača zajedno su bili kompaktni i gledano u celini, ovo je jedan od glavnih kvaliteta ove postavke. Od epizodnih uloga, na prvom mestu bi trebalo da se istakne Vuk Matić kao Čezare Anđeloti, pevač koji bi mogao da se oproba i u mnogo zahtevnijim ulogama. Promašaja u glumačkoj postavi nije bilo, pa su na visini zadatka bili i Mihailo Šljivić, Gavrilo Rabrenović, Sveto Kastratović i Darko Đorđević, kao i Lenka Maksimović u dečijoj ulozi pastira.
Pod upravom dirigentkinje Ane Zorane Brajović, orkestar Narodnog pozorišta je zvučao prilično dobro, pa su tako glavni motivi bili podvučeni snažno i ritmički precizno. Bilo je i nešto lošije odsviranih epizoda, naročito kamernih, ali ukupno gledavši, izgleda da su svi te večeri želeli da se prikažu u najboljem svetlu. Iako sa režijske strane ova postavka nije donela ništa novo, sa ovakvom pevačkom ekipom to uopšte nije bilo ni važno, jer je slučaj u kome su pevači dominirali ipak prihvatljiviji od obrnute situacije u kojoj imamo sjajnu režiju i raskošne kostime, dok akteri na sceni nemaju šta da pokažu.
