Muzički limbo
Muzička kritika i napisi o muzici
Iz pera Sare Tasovac ‒ Pompezna umjetnost pokreta Nemanje Radulovića
Da li je neko djelo iz doba baroka, renesanse, romantizma i drugih epoha, izvedeno u 21. vjeku izvedeno stilski precizno ili neprecizno? Koja je donja a koja gornja granica koju izvođač ne smije da pređe kako bi ispoštovao određenu epohu, njene stilske karakteristike? Ako izvođač izađe iz tih okvira i granica (a ko zapravo postavlja granice, pravila, norme u umjetničkim djelima i životu uopšte?), da li je napravio neoprostivu grešku? Sve i da je oprostiva, da li smo sigurni da je u pitanju greška?… Pitanja ovog tipa neprestano kruže u mislima muzičkih kritičara i svih onih koji muziku slušaju, posmatraju, analiziraju na jedan dublji i drugačiji način od običnog slušaoca. Ipak, čini se da u toj diskusiji i težnji da se formuliše precizan odgovor i definicija, potreba trenutka uvijek promaši svoj cilj – riječi odlepršaju u stranu i promaše suštinu isuviše daleko. Tada čovjek odustaje od pokušaja, jer shvati da nedostaju riječi iza očiju (a ne usana). Misao opet potone, i tako u krug.
Tako se kompozicija „Zima“ Antonija Vivaldija u izvođenju Nemanje Radulovića i gudačkog orkestra Double Sensu u nečijim mislima, kritičkim stavovima i osvrtima tumači kao previše eksplozivna (budući nastala u doba baroka), sa prenaglašenim emocijama i da kao takva zvuči komercijalno u cilju da se dopadne široj masi. Da je riječ o efektnom izvođenju koje je blisko populaciji i da kao takvo nailazi na prihvatanje i odobravanje publike – apsolutno jeste. Međutim, ako se na trenutak osvrnemo na baroknu epohu, glavne karakteristike upravo jesu veličanstvenost, čulna raskoš, napetost koju su Radulović i gudački orkestar izvanredno iznijeli na scenu.
S druge strane, ako obratimo pažnju na partiture, vidjećemo da u njima nisu naznačene dinamičke oznake. Sloboda koja je ostavljena samom izvođaču daje istom široke mogućnosti sagledavanja muzičkog djela, kao i ličnosti kompozitora. Na izvođaču je ostalo da izabere i odluči da li će posredstvom notnog zapisa pokušati da zaroni unutar kompozitorove ličnosti i da razmišlja na način na koji je razmišljao sam kompozitor, istovremeno ne zanemarajući vrijeme u kom je kompozitor živio i stvarao; da se rve sa njegovim strastima sve dok ne osmotri svijet njegovim očima ili će pak pristupiti djelu bez prevelike umne analize, vodeći se sopstvenom intuicijom, osjećanjima i doživljajima.
S tim u vezi, ne usuđujem se da govorim o tome da je ovo izvođenje bilo previše intenzivno, sa prenaglašenom uznemirenošću i zbrkanošću senzacija, niti da ga negodujem kao takvo, jer smatram da bi u suprotnom takav stav predstavljao atak na samog izvođača i njegov senzibilitet. Prije bih se osvrnula na pompeznu umjetnost pokreta i nesebičnu i izvanrednu komunikaciju Radulovića sa orkestrom, kao i suprostavljanja soliste i orkestra, što negdje i oslikava baroknu potrebu suprotstavljanja pojedinca masi. Ono što jeste bilo prenaglašeno u ovom izvođenju (iako se meni lično dopalo) je tempo izvođenja koji je bio brži od naznačenog “Allegro non molto”. Međutim, iako izvođači nisu dosledno poštovali oznake tempa iz partitura, brzina izvođenja muzičkog djela “Zima” u ovom slučaju nije poremetila snažne kontraste i dinamička nijansiranja, već naprotiv na pozitivan način doprinijela dramaturgiji, učinivši ovu kompoziciju svemirom umjesto pojedinačnim stavom.
